USD
-ТУС ХОТОД МОНГОЛЫН 32 ИРГЭН ХӨЛ ХОРИОНД БАЙНА-
БНХАУ-ын Хубэй мужийн нийслэл Ухань хотод коронавирусийн халдвар дэгдэж, хөл хорио тогтоогоод байна. Тус улсын арван их сургуульд 250 орчим монгол оюутан суралцдаг аж. Оюутнуудын өвлийн амралт эхэлж, ихэнх нь Монгол руу буцсаны дараа коронавирусийн халдвар дэгджээ. Тиймээс 31 оюутан, нэг хүүхэд нийлээд 32 хүн Уханьд хөл хорионд ороод байгаа аж. Энэ талаар тус хотод суралцаж байгаад хөл хорионд орсон Р.Болорцэцэгтэй ярилцлаа.
-Хэзээнээс хөл хорионд орсон бэ. Албан ёсоор хэчнээн монгол оюутан байна вэ?
-Ухань хотод өвлийн амралтаараа үлдсэн 31 оюутан, нэг бага насны хүүхэд байгаа. Нэгдүгээр сарын 23-ны өдрийн 10:00 цагаас хөл хорио тогтоож эхэлсэн.
-Хөл хориог ямар байдлаар тогтоосон бэ. Орж, гарах хөдөлгөөнийг бүрэн хязгаарласан уу?
-Нэгдүгээр сарын 23-наас эхлэн бүх нийтийн тээврийн үйлчилгээг зогсоосон. Жишээлбэл, энгийн болон хурдны галт тэргээр зорчих боломжгүй болсон. Мөн Ухань хотоос гарах болон ирэх нислэгийг хаасан байгаа.
Хэдийгээр нийтийн тээврийн үйлчилгээг зогсоосон ч гэсэн хот дотор 6,000 такси үнэгүй үйлчилж, хувийн унаагаар явахыг зөвшөөрч байсан. Гэвч энэ сарын 25-наас эхлэн хувийн унаагаар явах болон такси үйлчилгээг бүрэн зогсоогоод байна.
-Гадуур гарах боломжтой байгаа юу. Дэлгүүр болон бусад үйлчилгээний газрууд ажиллаж байна уу?
-Ард иргэд гэр орноосоо гарч дэлгүүр орж болно. Гэвч энэ үйлдэл нь маш эрсдэлтэйд тооцогдож байгаа. Гадуур гарах боломж байгаа ч онцгой шаардлага гарахгүй бол хүмүүс гэртээ байхыг илүүд үзэж байна.
Нөгөөтэйгүүр, хөл хорио тогтоосон мэдээ гарсан өдрөөс эхлэн хүнсний болон ахуйн хэрэглээний бүтээгдэхүүнүүдийг их хэмжээгээр базаасан учир иргэд нэг их гарахгүй байгаа. Том хэмжээний нэг л супермаркет ажиллаж байгаа гэсэн. Бусад нарийн мэдээллийг сайн мэдэхгүй байна. Бид ч бас гэрээсээ огт гарахгүй байгаа.
-Та бүхний одоогийн нөхцөл байдал ямар байна вэ. Хүнсний болон бусад хангамж дутагдаж байна уу?
-Ухань хотод байгаа Монгол Улсын 32 иргэн маань 4, 5, 6 гэхчлэн хэсэг хэсгээрээ зургаан өөр сургуульд байгаа. Сургууль тус бүрийнхээ оюутны байранд бий. Бүгд өрөөнөөсөө гарахгүй байгаа. Хөл хорио цуцлахыг хүлээх ч юм уу, эсвэл эх орноос минь биднийг ирж авах шийдвэрийг хүлээсэн нөхцөл байдалтай байна.
Одоогийн байдлаар Wechat-д тусдаа групп үүсгэчихсэн. Үүгээрээ хоорондоо харилцаж, мэдээлэл хуваалцаж байна. Мөн дор бүрнээ биеийн байдлаа хянаж байгаа. Өдөр бүр халуун болон биеийн бусад үзүүлэлтээ хэмждэг. Монгол оюутнуудаас халуурсан, өвдсөн зүйл байхгүй. Бүгдийнх нь биеийн байдал хэвийн байна.
-Оюутны байранд байгаа залуус хэрхэн хооллож байгаа вэ. Сургуулиас нэгдсэн байдлаар хооллож байна уу, эсвэл дэлгүүрээс хүнсээ цуглуулсан уу?
-Монгол оюутнуудын хувьд хүнсээ дор бүрнээ цуглуулаад өрөө өрөөндөө хоолоо хийж идэж байгаа. Сургуулиас үнэгүй хоол тараах арга хэмжээ авч байгаа юм шиг байна лээ. Одоогийн байдлаар монгол оюутнууд үүнд нь хамрагдаагүй гэсэн. Миний хувьд гэр бүлийнхэнтэйгээ тусдаа байр хөлсөлж амьдардаг. Оюутны байранд байдаггүй.
-Хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ өссөн үү. Дутагдаж байгаа зүйл байна уу?
-Энэ сарын 23-нд хөл хорио тогтоосон мэдээг сонсоод захаас хүнсний бүтээгдэхүүн авахаар гарсан. Гэтэл бараа бүтээгдэхүүний үнэ хоёр дахин өссөн байсан. Иймд Хятадын засгийн газрын тогтоолоор 24-ний өдрөөс эхлэн өргөн хэрэглээний бүтээгдэхүүний үнийг нэмж болохгүй гэдгийг анхааруулсан.
Хэрэв үнэ өсгөсөн тохиолдол гарвал хариуцлага хүлээлгэх болно гэдгийг хатуу анхааруулсан байна лээ. Тиймээс ханшийн хөөрөгдөл харьцангуй гайгүй болсон. Одоогийн байдлаар бидэнд дутагдаж гачигдах зүйл алга. Нэг зүйл нь гэнэт хөл хорио тогтоосон учир крантны ус хэрэглэж болохгүй байгаа. Тиймээс ундны усны хомсдолд орохоор байна.
-Та бүхэнтэй Монголын Элчин сайдын яамнаас холбогдсон уу. Нутаг буцаах асуудлаар ямар нэг зүйл ярьсан болов уу?
-Ерөнхийдөө Бээжин дэх Элчин сайдын яам болон консултай байнгын холбоотой байгаа. Хятадын талд оюутнуудаа татаж авах асуудлаар хүсэлт илгээж, хариу хүлээж байгаа гэсэн. Ирсэн даруйд бидэнд мэдэгдэнэ гэсэн болохоор хүлээлтийн байдалтай байна.
-Бусад орны оюутнуудыг Ухань хотоос гаргаж байна уу. Энэ талаар хэр мэдээлэлтэй байна вэ?
-Франц улс оюутнуудаа татаж авах эхний арга хэмжээг авч байгаа тухай дуулсан. Энэ нь хэрхэн хэрэгжсэн тухай сайн мэдэхгүй байна. Бусад улсын иргэдийн хувьд Ухань хотод маш олуулаа байгаа. Иймд иргэдээ эргүүлэн татахад хүндрэл үүсэж байгаа юм шиг байна лээ. Энд ажиллаж, амьдарч, сурч байгаа Солонгос улсын иргэн гэхэд 500-600 хүн байна гэсэн.
Тэр иргэн болгоныг татаж авахад хүндрэлтэй байдаг бололтой. Америк улс нэгдүгээр сарын 28-ны өдөр (өнөөдөр) Уханий онгоцны буудлаас нэг онгоцоо нисгэнэ гэж байсан. Өөр мэдээлэлгүй байна.
-Танай оюутны байр өвчний голомтоос хэр хол вэ. Оюутны байранд ямар нэгэн байдлаар халдвар гарсан гэсэн мэдээлэл бий юү?
-Манай сургуулийн хувьд өвчлөл илэрсэн гадаад оюутан байхгүй. Бусад сургуулийн хувьд мэдэхгүй байна. Манайх далайн амьтны хүнсний захаас 14 км зайтай оршдог.
-Оюутны байранд урьдчилан сэргийлэх үүднээс халдваргүйжүүлэх, үзлэг оношилгоог хэрхэн хийж байна вэ?
-Оюутны байранд хүүхэдтэй оюутныг амьдруулдаггүй. Т иймээс манай гэр бүлийн хувьд сургуулийн кампус дотроо байр хөлсөлж гадуур амьдардаг. Оюутны байранд яг юу болж байгааг сайн мэдэхгүй байна.
Гэхдээ сургуулиас оюутнууд руугаа явуулж буй мэдээллээс харахад хлораминтай усаар байнга ариутгаж, шаардлагагүй тохиолдолд өрөөнөөсөө гарахгүй байх гэсэн анхааруулгыг өгч байна. Мөн нэг давхартаа үнэгүй маск тарааж байгаа.
-Та бүхэн гадагш гарахгүй байгаа учир зурагтаар ихэнх мэдээллийг авч байгаа байх. Халдвартай холбоотой ямар мэдээллийг өгч байна вэ. Иргэдийн сэтгэл санааг тайван байлгах үүднээс энтертаймент, хөгжөөнт нэвтрүүлгүүд түлхүү гаргаж байна уу?
-Хятадын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр өдөр тутмын программынхаа дагуу нэвтрүүлгүүдээ гаргаж байгаа. Яг мэдээний цагаар Хятад улсын эмч нар бүх хүчээ дайчлан ажиллаж байна гэсэн мэдээлэл явж байгаа. Энд цагаан cap болж байгаа учраас үүнтэй холбоотой мэдээ, нэвтрүүлэг голдуу гарч байна.
Мөн маскны үйлдвэртэй холбоотой мэдээллийг шууд дамжуулж байсан. Үйлдвэр ачаалал ихтэй, ажилчид нь 24 цагаар хоёр ээлжээр өдөрт 200 мянган маск үйлдвэрлэж байгаа гэсэн. Улс орны өнцөг булан бүрээс амны хаалтны захиалга маш их байна гэсэн утгатай мэдээлэл гарсан.
-Урьдчилан сэргийлэх ямар зөвлөгөө мэдээлэл өгч байна вэ. Дэлгэрэнгүй байдлаар хариулахгүй юу?
-Зэрлэг амьтантай шууд битгий харьц. Тахиа, гахайны мах, өндөг гэх мэт бүтээгдэхүүнийг маш сайн болгож ид. Онцгой шаардлагагүй бол гэрээсээ бүү гар. Ер нь ямар ч тохиолдолд битгий rap гэсэн зөвлөмжүүдийг маш их өгч байна. Мөн Монголд сошиалаар явж байгаа зөвлөмжүүдийг энд мөн л өгч байгаа. Илүү мэдээлэл өгч байгаа зүйл алга.
-Хотын ерөнхий байдлыг цонхоор харахад ямар байна вэ. Та дүрсэлж хэлж өгөх боломжтой байна уу?
-Ямар ч хөл хөдөлгөөн байхгүй. Мэр сэр ганц нэг хүн л хүнсээ авах зайлшгүй шалтгаанаар гарч яваа харагддаг.
Манай орцонд сүүлийн хэдэн хоног нэг ч хөл хөдөлгөөн мэдэгдсэнгүй. Машин тэрэг огт хөдөлгөөгүй байдалтай байна. Хятадууд тэжээвэр амьтдаа гаргаж хаяж байх шиг байна. Энэ нь халдвар авахаас сэргийлсэн арга хэмжээ бололтой. Гудамжинд нохойнууд л их хуцаж байна.
-Та бүхэн хоорондоо Wechat-aap групп үүсгэж холбогдож байгаа гэсэн. Ямар мэдээллүүд солилцож байна вэ. Монгол залуусын сэтгэл санаа ямар байна вэ. Мөн хятад хүмүүс хэр түгшүүртэй байна вэ?
-Эндээс гарч байгаа албан ёсны мэдээллээр Төвдөөс бусад Хятадын бүх мужид халдварт өвчин илэрсэн нь тодорхой болсон. Нэгдүгээр сарын эхээр энэ өвчин дэгдэж эхэлсэн гэсэн. Тэгээд нэгдүгээр сарын 22-ноос хойш хүнээс хүнд халддаг нь тогтоогдлоо гээд бужигнаж эхэлсэн.
Хамгийн эхний тохиолдол нь өнгөрсөн оны 12 дугаар сарын 10-наас эхэлсэн юм шиг байна лээ. Ер нь хятадууд маш түгшүүртэй, айдастай байна. Бодит нөхцөл байдал ч түгшүүртэй байгаа. Монгол залуусын хувьд байрнаасаа гарахгүй, дархлаагаа дэмжиж, шөл усаа хийж идээд байж байна. Сэтгэл санааны хувьд гайгүй ээ. Эх орон руу минь хэзээ татахыг тэвчээртэй хүлээж байна.
-Өвчний шинж тэмдэг хэрхэн илэрч байна вэ. Энэ тухай хүмүүс ярьж байгаа байх?
-Шинж тэмдэг нь энгийн ханиад шиг илэрдэг гэсэн. Халуурч, ханиалгаж эхэлдэг. Хэрэв энгийн ханиад мэтээр хүлээж авч эмчлэхгүй удвал зүрх ачааллаа дийлэхээ болих, бөөрний дутагдалд орох гэх мэтээр шууд хүндэрдэг. Wechat-aap явж байгаа мэдээллийг харахад эмчилгээ хийлгэхгүй удсанаас болж явж байгаад гудамжинд шууд ухаан алдан газар мөргөн унаж байсан.
-Монголчуудад хандаж юуг сэрэмжлүүлмээр байна вэ?
-Монголд сошиалаар коронавирус, болж буй нөхцөл байдлын талаар тоглоом шоглоом хийх явдал байгаа нь харамсалтай санагдаж байна. Энэ бол тоглоом шоглоом болгох зүйл биш.
Нөхцөл байдал бидний төсөөлснөөс тун хүнд байх магадлалтай. Иймд хүн бүр хувийн ариун цэврийг маш сайн сахиж, эрүүл мэндээ хамгаалаарай гэж хэлмээр байна. Хятад улс зөвхөн Ухань хотод хөл хорио тогтоогоод байсан бол одоо муж даяараа хөл хорио тогтоогоод байна.
Хятад улс өвчний тархалтыг зогсоож чадахгүй байна. Манай сургууль найман хаалгатай. Үүнээс эхний зургаан хаалгыг нь хаачихсан бол өчигдөр дахин нэг хаалгыг нь хаачихлаа. Энд байдал маш хүнд байгаа. Тиймээс үүнийг тоглоом гэж хүлээж авалгүй хувь хүний ариун цэвэр, эрүүл мэндэд маш сайн анхаараарай гэж зөвлөе.
Хоол хүнсний бүтээгдэхүүнээ сайн болгож хэрэглээрэй. Энд хамгийн анхны коронавирусийн халдвар авч нас барсан хүний гap утсыг шалгахад далайн амьтдын хүнсний захаас сарьсан багваахай худалдан авч чанаж идэж байгаа зураг, бичлэг байсан гэсэн. Тиймээс ан амьтадтай шууд харьцахгүй, хүрэлцэхээс сэргийлээрэй.
-Ярилцсанд баярлалаа. Биесээ сайн бодоорой. Монгол Улсын Засгийн газраас Уханьд байгаа оюутнуудыг удахгүй эх орон руугаа татан авна гэж итгэж байна. Танай гэр бүлд эрүүл энхийг хүсье?
-Баярлалаа. Монголчууд минь бүгд биеэ бодоорой. Бид ч бас найдаж, итгэж хүлээж байна.
Дашрамд дурдахад, оюутнуудыг кампус, байрнаасаа бүү хэл өрөөнөөсөө ч гарахыг хориглосон байна. Оюутны байранд хөргөгч, хөлдөөгч байдаггүй. Иймд хүнс нөөцөлдөггүй учир хөл хорио тогтоосноор байгаа багахан хүнсээ гамтай хэрэглэх болжээ. Сургуулиуд нь хотоос зайдуу, хамгаалалт өндөртэй кампусууд болохоор оюутны орчинд ханиад хүрсэн, өвдсөн хүүхэд байхгүй аж.
